94 Pars sexta secundi capituli

Verum cum suprascriptam multiplicandi doctrinam frequenti usu in tabula quis operari sciverit, et voluerit eandem doctrinam cordetenus et335 in manibus, absque tabule descriptione, in numeris secundi et tertii gradus habere, retineat descriptionem336 numerorum in corde quos multiplicare voluerit et incipiat multiplicare secundum prescriptum ordinem, et primam positionem in manu sinistra in loco unitatum ponat, et secundam337 scilicet positionem in eadem manu in loco decenarum. 95 Tertiam338 vero in manu dextera in loco centenariorum. Quartam vero in loco miliariorum studenter339[3] ponere consuescat. Quintam vero et deinceps in corde retineat, cum in manibus amplius retinere non possit; et sic habebit quorumlibet numerorum multiplicationem.

96 Verbi gratia: ut si voluerit multiplicare 12 per 12, retineat descriptionem illorum in corde, et multiplicet 2 per 2: faciunt 4, que 4 ponat in sinistra manu in loco unitatum; et multiplicet 2 de superioribus 12 per 1 de inferioribus et 2 de inferioribus per 1 de superioribus et addat
144
12
12
340 insimul: erunt 4, que ponat in eadem manu sinistra in loco decenario, hoc est in signo quadragenario; et multiplicet 1 per 1, scilicet secundam figuram per secundam: faciunt 1, quod ponat in manu dextera in loco centenariorum. Et sic habebit pro quesita multiplicatione 144, ut in hac pagina cernitur.

97 Item si cordetenus voluerit multiplicare 48 per 48, multiplicet 8 per 8: erunt 64;
2304
48
48
341 ponat ergo 4 in manu sinistra in loco unitatum et 6 retineat in manu dextera in loco centenariorum. Et multiplicet 8 per 4 et 8 per 4 et addat insimul: erunt 64, que addat cum 6 servatis in manu dextera: erunt 70, ex quibus ponat 0, hoc est nichil, in manu sinistra in loco decenariorum342 et 7 retineat in manu dextera, cum quibus addat multiplicationem de 4 in 4, scilicet 16: erunt 23, ex quibus343 ponat 3 in manu dextera in loco centenariorum et 2 ponat in eadem manu in loco miliariorum, hoc est in signo bis milleno. Et sic habebit pro quesita multiplicatione 2304.

98 Item si voluerit multiplicare344 23 per 57, retineat eorum descriptionem in corde et multiplicet 3
1311
23
57
345 per 7: erunt 21; ponat 1 in loco unitatum in manu sinistra et retineat in manu dextera 2; et 3 per 5 et 7 per 2 et addat cum 2 servatis: erunt 31; ponat 1 in loco decenarum346 et retineat in manu dextera 3; et 2 per 5 et addat cum 3 servatis: erunt 13347; ponat 3 in loco centenariorum in manu dextera et 1 in loco miliariorum348, et sic habebitur349 pro ista multiplicatione 1311.
  • 335et:   om. R
  • 336descriptionem:   descriptione R
  • 337secundam:   secunda R
  • 338Tertiam:   Tertia F
  • 339studenter:   studet F
  • 340
    144
    12
    12
    :   om. V
  • 341
    2304 (2304:   om. F)
    48
    48
    (2304:   om. F) :   om. V
  • 342decenariorum:   centenariorum S
  • 343quibus:   quo F R    ex quo S
  • 344voluerit multiplicare:   multiplicare voluerit F
  • 345
    1311
    23
    57
    :   om. V
  • 346decenarum:   decenariorum R
  • 347erunt 13:   13 erunt F
  • 3481 in loco miliariorum:   in loco miliariorum ponat 1 R
  • 349habebitur:   habitur S
  • 3(2.95) studenter: diligenter, libenter. Vedi Du Cange, Glossarium Mediae et Infimae Latinitatis, vol. 6, Paris, Didot, 1846, ad vocem.

Liber Abbaci

Instrumenta

Capitulum secundum

Indice