26
De pipere ad zafaranum78
Item si proponatur quod rotuli 7 piperis valeant bizantios 4, et libre 9 zaffarani valent
79 bizantios 11, et queratur quantum zaffaranum quis de rotulis 23 piperis habuerit, describe
80 questionem secundum suprascriptum modum
81, et multiplicabis 23 per 4, quia
82 sunt eis ex adverso, quod totum multiplica per 9, cum 9 sint eisdem 4 ex adverso.
27
Vel possumus hoc alio modo demonstrare, per quem modum apertius poteris cognoscere quos tres numeros multiplicare debueris. In huiusmodi enim questionibus quinque describuntur numeri noti, cum quibus sextum numerum ignotum reperiri necesse est, unde
83 hic modus vocatur regula sexte proportionis.
28
Ex quibus quinque numeris quandoque inveneris
84 tres in superiori linea et duos in inferiori, et quandoque tres in inferiori et duos in superiori linea. Illi duo numeri, qui sunt in extremitatibus ipsius linee in qua tres numeri positi fuerint, per eis oppositum numerum alterius linee insimul multiplica et per reliquos duos numeros eorum summam divide, et quod ex divisione exierit erit quantitas sexti numeri.
29
Ut in hac in qua sunt duo numeri, videlicet
|
|
|
zaf. l. |
b. |
pip. ℞ |
|
\({2~~\phantom{1}8 \over 7~~11}\) 10 |
4 |
7 |
| |
|
|
|
9 |
11 |
23 |
|
|
85 bizantii 4 et rotuli 7 in superiori linea, et in
86 inferiori sunt tres numeri, videlicet 9 et 11 et 23, de quibus 9 et 23 sunt in extremitate ipsius linee, quos multiplicare debes per eis oppositum numerum qui est in alia linea, scilicet in superiori, hoc est per 4
87. Multiplicatio enim de
88 23 in 4 facit 92; que si per 9 multiplicaveris, faciunt 828
89; que divide
90 per reliquos duos numeros, scilicet per 7 et
91 per 11, exibunt libre \({2~~\phantom{1}8 \over 7~~11}\) 10, ut in questione descripta
92 ostenditur.
