197
Explicit518 de cambio monetarum que venduntur ad soldum. Incipit de cambio earundem cum venduntur519 ad libram denariorum
Libra pisaninorum
520, scilicet soldi 20, valet libram 1 bononinorum
521 et amplius bononinos
522 54, hoc

|
d. bon. |
d. pis. |
\({1 \over 2}\) 24 |
20 |
|
|
\({1~~6 \over 4~~8} 13\) |
\({1 \over 4}\) 11 |
|
|
523 est soldi 20 pisaninorum valent soldos \({1 \over 2}\) 24 bononinorum. Quare pisanini 20 valent bononinos \({1 \over 2}\) 24, et libre 20 pisa
[F:43v]ninorum valent bononinorum libras \({1 \over 2}\) 24
524. Et queritur quot bononinos habeantur
525 pro pisaninis
526 \({1 \over 4}\) 11. Scribe questionem ut hic cernitur, et multiplica \({1 \over 4}\) 11 per \({1 \over 2}\) 24 et divide per pisaninos 20: exibunt bononini \({1~~6 \over 4~~8}\) 13.
[S:50r] 198
Et si cambium libre pisane fuerit bononini \({1 \over 2}\) 56, hoc est soldi 20 pisanorum

|
s. bon. |
s. pis. |
\({1~~\phantom{1}8 \over 2~~12} 24\) |
20 |
|
|
\({5 \over 12}\) 14 |
|
|
|
527 valeant
528 soldos 24 et denarios \({1 \over 2}\) 8, hoc est soldos \({1~~8 \over 2~~12}\) 24, et vis scire quot pisaninos valeant
529 soldi 14 et denarii 5 bononinorum; pones itaque soldos \({5 \over 12}\) 14 sub soldis \({1~~8 \over 2~~12}\) 24, et multiplicabis
530 \({5 \over 12}\) 14 per 20 et divides per
531 \({1~~\phantom{1}8 \over 2~~12}\)
532 24, hoc est multiplicabis 173 per 20, que per 12 et per 2 que sunt sub virgula, et divides per 593 et per 12 que sunt sub
533 virga de 14: exibunt soldi \({20~~\phantom{1}8 \over 593~~12}\) 11
534.
199
Rursus
535 cambium libre pisane sit bononini \({3 \over 4}\) 57, hoc est quod soldi 20 pisanini valent soldos \({3~~\phantom{1}9 \over 4~~12}\)
536 24; et queratur quot bononinos valent libre 17 et soldi 11 et denarii 5 pisanini. Descripta questione, multiplica \({\phantom{1}5~~11 \over 12~~20}\) 17 per libras \({3~~9 \over 4~~12} 24\)
537 et divide per libras 20 pisanas: exibunt libre
538 \({1~~2~~14~~11~~15 \over 2~~8~~20~~12~~20}\) 21
539 bononinorum. Et si habueris libras \({\phantom{1}5~~11 \over 12~~20}\) 17 bononinorum, multiplica eas per 20 et divide per \({3~~\phantom{1}9 \over 4~~12}\)
540 24, et habebis propositum.
200
Soldus itaque imperialium valet pisaninos \({1 \over 2}\) 28; queritur quot

|
£ bon. |
£ pis. |
\({1 \over 2}\) 7 |
\({1 \over 2}\) 28 |
d. s. |
|
\({3~~\phantom{1}3~~\phantom{1}5 \over 19~~12~~20}\) |
1 |
|
|
541 bononinos habeat cambium libra 1 pisaninorum. Quia soldus imperialium est bononini 36, ergo pisanini \({1 \over 2}\) 28 valent soldos 36 bononinos et libre \({1 \over 2}\) 28 pisane valent libras 36 bononinorum. Quare libre \({1 \over 2}\) 28 pisane habent cambium libre \({1 \over 2}\) 7
[V:42v] bononinorum que sunt a
542 \({1 \over 2}\) 28 in 36.
201
Et quia queris cambium unius libre
543, pone 1 sub libris \({1 \over 2}\) 28, ut in hac cernitur descriptione; et multiplica 1 per \({1 \over 2}\) 7 et divide per \({1 \over 2}\) 28, hoc est multiplica 1 per 15, et divide per 57. Sed ut habeas in virga \({\phantom{1}1~~\phantom{1}0 \over 12~~20}\), multiplica dictam multiplicationem de 1 in 15 per 80; erunt 1200, que divide per \({1~~0~~0 \over 19~~12~~20}\): exibunt libre
544 \({\phantom{1}3~~\phantom{1}3~~\phantom{1}5 \over 19~~12~~20}\), hoc est denarii \({3 \over 19}\) 63, et tot est cambium libre pisane.
202
Et si econtra dicatur cambium
[R:71r] unius libre pisane esse

|
s. bon. |
s. pis. |
\({\phantom{1}3~~\phantom{1}3 \over 19~~12}\) 25 |
20 |
3 |
\({1~~\phantom{1}4 \over 2~~12}\) 2 |
|
|
545 soldos 5 et denarios \({3 \over 19}\) 3, hoc est soldi 20 pisaninorum valent soldos \({\phantom{1}3~~\phantom{1}3 \over 19~~12}\) 25 bononinorum, et queratur quot pisaninos valeat soldus imperialium. Pro ipso soldo pones soldos 3
546 sub soldis \({\phantom{1}3~~\phantom{1}3 \over 19~~12}\) 25, cum soldus imperialium sit soldorum 3 bononinorum; et multiplicabis ipsa 3 per 20 que sunt eis ex adverso, et divides per \({\phantom{1}3~~\phantom{1}3 \over 19~~12}\) 25, hoc est per \({5 \over 19}\) 25 que idem sunt, cum \({\phantom{1}3~~\phantom{1}3 \over 19~~12}\) sint \({5 \over 19}\) tantum; exibunt soldi \({1~~\phantom{1}4 \over 2~~12}\) 2, hoc est denarii \({1 \over 2}\) 28 pro pretio unius soldi imperialium.
[G:74r] 203
Rursus valeat soldus imperialium pisaninos \({3 \over 4}\) 28 minus

|
£ bon. |
£ pis. |
\({1~~7 \over 4~~20}\) 7 |
\({3~~12 \over 4~~20}\) 28 |
|
|
|
1 |
|
|
547 denariis \({1 \over 4}\) 2 per quamlibet libram imperialium; et queratur quot bononinos habeat cambium libra 1 pisaninorum pro predictis denariis \({1 \over 4}\) 2. Extrahe \({1~~\phantom{1}2 \over 4~~20}\) de pisaninis \({3 \over 4}\) 28, scilicet de pisaninis \({15 \over 20}\) 28; remanebunt pisanini \({3~~12 \over 4~~20}\) 28 pro pretio soldi imperialium.
204
Ergo libre \({3~~12 \over 4~~20}\) 28 pisaninorum
548, scilicet libre 28 et soldi 12 et denarii 9 pisaninorum
549 valent libras 36 bononinorum. Quare cambium de libris 28 et soldis 12 et denariis 9 est libre 7 et soldi 7 et
550 denarii 3 bononinorum, que sunt a libris 28 et soldis 12 et
551 denaris 9 usque in libras
552 36. Quare describes questionem ut hic ostenditur, et multiplicabis 1 per \({1~~\phantom{1}7 \over 4~~20}\) 7 et divides per \({3~~12 \over 4~~20}\) 28: exibunt \({1609~~\phantom{1}1~~\phantom{1}5 \over 2291~~12~~20}\)
553.
[F:44r] 205
Item
554 cambium libre pisane sit bononini \({1 \over 2}\) 64, hoc est soldi \({3 \over 8}\) 25

|
s. bon. |
s. pis. |
\({3 \over 8}\) 25 |
20 |
3 |
\({1~~14~~\phantom{1}7~~\phantom{1}4 \over 7~~29~~20~~12} 2\) |
|
|
555 bononinorum valent soldos 20 pisaninorum, et queratur pretium de soldis 3 bononinorum, scilicet de soldo 1 imperialium. Descripta itaque questione, multiplica 25 per suam virgulam; erunt 203. Multiplicabis
556 ergo 3 per 20, que per 8; erunt 480, que dividenda sunt per 203, scilicet per \({1~~\phantom{1}0 \over 7~~29}\). Sed multiplica ea
557 per 20 et per 12; erunt 155200
558, que divide per \({1~~\phantom{1}0~~\phantom{1}0~~\phantom{1}0 \over 7~~29~~20~~12}\): exibunt
559 \({1~~14~~\phantom{1}7~~\phantom{1}4 \over 7~~29~~20~~12}\) 2, hoc est denarii \({1~~14~~\phantom{1}7 \over 7~~29~~20}\) 28
206
Et nota quia ideo aptavi \({1 \over 20}\) post \({1 \over 12}\), ut caderent super ea vigesime
560 denariorum
561 que contingunt soldo
562; quia quot vigesime contingunt soldo, tot denarii contingunt uni libre. Ergo soldus imperialium valet denarios 28 pisaninorum, et insuper denarios
563 \({1~~14 \over 7~~29}\) 7
564 per unamquamque libram imperialium.
207
Sed ex denariis quinque contingentibus libre contingit soldo quarta unius denarii; et pro denariis 10 contingit
565 \({1 \over 2}\); et pro denariis 15 contingunt
566 soldo \({3 \over 4}\) unius
567 denarii. Ergo soldus imperialium valet \({1 \over 4}\) 28, et amplius denarios \({1~~14 \over 7~~29}\) 2 per libram, hoc est parum minus denariis \({1 \over 2}\) 2. Unde soldus imperialium valet pisaninos \({1 \over 2}\) 28 minus denariis \({1 \over 2}\) 2 per unamquamque libram; et sic studeas facere in similibus.